Άνοια στη νόσο του Alzheimer
Dementia in Alzheimer's disease
Η νόσος Αλτσχάιμερ (Alzheimer’s disease) είναι μια προοδευτική και εκφυλιστική διαταραχή του εγκεφάλου που προκαλεί απώλεια μνήμης, γνωστική έκπτωση και δυσκολίες στις καθημερινές δραστηριότητες. Είναι η πιο κοινή αιτία άνοιας , συνήθως προσβάλλει άτομα άνω των 65 ετών και προς το παρόν δεν έχει θεραπεία. Οι παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνουν την ηλικία, τη γενετική και παράγοντες του τρόπου ζωής, όπως η κακή διατροφή και η έλλειψη σωματικής δραστηριότητας. Οι θεραπευτικές επιλογές επικεντρώνονται στη διαχείριση των συμπτωμάτων και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής.
Γενικές Πληροφορίες
Τι είναι η νόσος Alzheimer;
Η νόσος Αλτσχάιμερ είναι μια πάθηση του εγκεφάλου που προκαλεί προοδευτική έκπτωση της μνήμης, της σκέψης, της μάθησης και των δεξιοτήτων της οργάνωσης. Προσβάλλει τελικά την ικανότητα ενός ατόμου να εκτελεί βασικές καθημερινές δραστηριότητες. Η νόσος Αλτσχάιμερ (ΝΑ) είναι η πιο κοινή αιτία άνοιας.
Τα συμπτώματα της νόσου Αλτσχάιμερ επιδεινώνονται με την πάροδο του χρόνου. Οι ερευνητές πιστεύουν ότι η διαδικασία της νόσου μπορεί να ξεκινήσει 10 χρόνια ή και περισσότερο πριν από την εμφάνιση των πρώτων συμπτωμάτων. Η ΝΑ προσβάλλει συχνότερα άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών.
Ποια είναι η διαφορά μεταξύ της νόσου Alzheimer και της άνοιας;
Η άνοια περιγράφει την κατάσταση της διανοητικής λειτουργίας ενός ατόμου. Δεν πρόκειται για μια συγκεκριμένη ασθένεια. Είναι μια μείωση της διανοητικής λειτουργίας από ένα προηγουμένως υψηλότερο επίπεδο που είναι αρκετά σοβαρή ώστε να παρεμβαίνει στην καθημερινή ζωή.
Ένα άτομο με άνοια έχει δύο ή περισσότερες από τις παρακάτω συγκεκριμένες δυσκολίες, συμπεριλαμβανομένης της αλλαγής ή της μείωσης σε:
- Μνήμη.
- Λογική σκέψη και χειρισμό σύνθετων εργασιών.
- Γλώσσα (λεκτική επικοινωνία).
- Κατανόηση της οπτικής μορφής και της σχέσης χώρου.
- Συμπεριφορά και προσωπικότητα.
Η άνοια ποικίλλει σε σοβαρότητα. Στο πιο ήπιο στάδιο, μπορεί να παρατηρήσετε μια μικρή μείωση της νοητικής σας λειτουργίας και να χρειάζεστε κάποια βοήθεια στις καθημερινές σας εργασίες. Στο πιο σοβαρό στάδιο, το άτομο εξαρτάται πλήρως από άλλους για βοήθεια σε απλές καθημερινές εργασίες.
Η άνοια αναπτύσσεται όταν λοιμώξεις ή ασθένειες επηρεάζουν τα τμήματα του εγκεφάλου σας που εμπλέκονται με τη μάθηση, τη μνήμη, τη λήψη αποφάσεων ή τη γλώσσα. Η νόσος Αλτσχάιμερ είναι η πιο κοινή αιτία άνοιας, αντιπροσωπεύοντας τουλάχιστον τα δύο τρίτα των περιπτώσεων άνοιας σε άτομα 65 ετών και άνω.
Άλλες συχνές αιτίες άνοιας περιλαμβάνουν:
- Αγγειακή άνοια.
- Άνοια με σωματίδια Lewy.
- Μετωποκροταφική άνοια.
- Άνοια που οφείλεται στη νόσο του Πάρκινσον.
Ποιον επηρεάζει η νόσος του Alzheimer;
Η νόσος Αλτσχάιμερ προσβάλλει κυρίως άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών. Όσο μεγαλύτερη είναι η ηλικία σας άνω των 65 ετών, τόσο πιο πιθανό είναι να αναπτύξετε νόσο Αλτσχάιμερ.
Ορισμένοι άνθρωποι αναπτύσσουν τη νόσο Αλτσχάιμερ πριν από την ηλικία των 65 ετών – συνήθως στη δεκαετία των 40 ή των 50 ετών. Αυτό ονομάζεται νόσος Αλτσχάιμερ πρώιμης έναρξης. Είναι σπάνια. Λιγότερο από το 10% των περιπτώσεων Alzheimer είναι πρώιμης έναρξης.
Πόσο συχνή είναι η νόσος Alzheimer;
Η νόσος Αλτσχάιμερ είναι μια ευρεία νευροεκφυλιστική διαταραχή. Σε παγκόσμιο επίπεδο, εκτιμάται ότι 50 εκατομμύρια άνθρωποι πάσχουν από τη νόσο Αλτσχάιμερ ή από συναφή άνοια και ο αριθμός αυτός προβλέπεται να τριπλασιαστεί έως το 2050. Αποτελεί την 6η κύρια αιτία θανάτου.
Ποια είναι τα στάδια της νόσου Alzheimer;
Οι διάφοροι οργανισμοί για τη νόσο Αλτσχάιμερ και οι γιατροί χρησιμοποιούν διάφορους όρους για να περιγράψουν τα στάδια της νόσου Αλτσχάιμερ με βάση τα συμπτώματα.
Ενώ οι όροι ποικίλλουν, όλα τα στάδια ακολουθούν το ίδιο μοτίβο – τα συμπτώματα της νόσου Αλτσχάιμερ επιδεινώνονται προοδευτικά με την πάροδο του χρόνου.
Κανένας άνθρωπος δεν βιώνει τη νόσου Αλτσχάιμερ με τον ίδιο τρόπο, ωστόσο. Κάθε άτομο με νόσο Αλτσχάιμερ θα προχωρήσει μέσα από τα στάδια με διαφορετική ταχύτητα. Δεν θα συμβούν όλες οι αλλαγές σε κάθε άτομο. Μερικές φορές μπορεί να είναι δύσκολο για τους γιατρούς να τοποθετήσουν ένα άτομο με νόσου Αλτσχάιμερ σε ένα συγκεκριμένο στάδιο, καθώς τα στάδια μπορεί να επικαλύπτονται.
Τα στάδια της νόσου Alzheimer με βάση την άνοιας:
- Προκλινικό στάδιο: Δεν υπάρχουν συμπτώματα, αλλά πραγματοποιούνται αλλαγές στον εγκέφαλο.
- Ήπια γνωστική εξασθένιση: Μικρή απώλεια μνήμης και αλλαγές στις δεξιότητες σκέψης, αλλά η ικανότητα ανεξάρτητης λειτουργίας εξακολουθεί να διατηρείται.
- Πρώιμο στάδιο Αλτσχάιμερ: Η απώλεια μνήμης και η σύγχυση αυξάνονται και η ικανότητα εκτέλεσης καθημερινών εργασιών μειώνεται.
- Μέτριο στάδιο Αλτσχάιμερ: Αυξανόμενη εξάρτηση από άλλους για τις καθημερινές δραστηριότητες και η επικοινωνία γίνεται πιο δύσκολη.
- Σοβαρό στάδιο Αλτσχάιμερ: Εξάρτηση από άλλους για όλες τις καθημερινές δραστηριότητες, δυσκολία στην επικοινωνία και σωματική παρακμή.
Μη φοβηθείτε να ρωτήσετε τον γιατρό σας τι εννοεί όταν χρησιμοποιούν ορισμένες λέξεις για να περιγράψουν τα στάδια της νόσου Alzheimer. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η εξέλιξη μπορεί να διαφέρει πολύ μεταξύ των ατόμων και δεν θα εμφανίσουν όλοι τα ίδια στάδια ή συμπτώματα
Συμπτώματα και Αιτίες
Ποια είναι τα σημάδια και τα συμπτώματα της νόσου του Alzheimer;
Τα σημάδια και τα συμπτώματα της νόσου Αλτσχάιμερ (ΝΑ) ποικίλλουν ανάλογα με το στάδιο της πάθησης. Σε γενικές γραμμές, τα συμπτώματα της ΝΑ περιλαμβάνουν σταδιακή έκπτωση σε ορισμένα, τα περισσότερα ή όλα από τα ακόλουθα:
- Απώλεια μνήμης που επηρεάζει την καθημερινή ζωή
- Δυσκολία στην ολοκλήρωση οικείων εργασιών
- Προκλήσεις στον προγραμματισμό ή την επίλυση προβλημάτων
- Σύγχυση του χρόνου και του τόπου
- Δυσκολία κατανόησης οπτικών εικόνων
- Νέα προβλήματα με τις λέξεις στην ομιλία ή τη γραφή
- Λάθος τοποθέτηση πραγμάτων και απώλεια της δυνατότητας ανάκλησης βημάτων
- Μειωμένη ή κακή κρίση
- Απόσυρση από κοινωνικές δραστηριότητες
- Αλλαγές στη διάθεση και την προσωπικότητα.
Τα άτομα με απώλεια μνήμης ή άλλα σημάδια της νόσου Αλτσχάιμερ μπορεί να δυσκολεύονται να αναγνωρίσουν τη νοητική τους έκπτωση. Αυτά τα σημάδια μπορεί να είναι πιο εμφανή στους κοντινούς τους ανθρώπους. Όποιος εμφανίζει συμπτώματα που μοιάζουν με άνοια θα πρέπει να επισκεφθεί έναν επαγγελματία υγείας το συντομότερο δυνατό.
Συμπτώματα του ήπιου σταδίου της άνοιας Alzheimer
Τα συμπτώματα της ΝΑ αρχίζουν να γίνονται αντιληπτά στο ήπιο στάδιο. Το πιο συνηθισμένο πρώιμο σύμπτωμα είναι η απώλεια των νέων πληροφοριών που έχουν μάθει, ιδίως πρόσφατων γεγονότων, τόπων και ονομάτων. Άλλα σημάδια και συμπτώματα της ήπιας νόσου Αλτσχάιμερ περιλαμβάνουν:
- Δυσκολία στην εύρεση των κατάλληλων λέξεων για την έκφραση των σκέψεων.
- Να χάνετε ή να τοποθετείτε αντικείμενα σε λάθος θέση περισσότερο από το συνηθισμένο.
- Δυσκολία στην κατάρτιση σχεδίων ή στην οργάνωση.
- Δυσκολία στην επίλυση προβλημάτων.
- Χρειάζεται περισσότερος χρόνος για να ολοκληρωθούν καθημερινές εργασίες ρουτίνας.
- Τα περισσότερα άτομα στο ήπιο στάδιο της ΝΑ δεν έχουν πρόβλημα να αναγνωρίζουν οικεία πρόσωπα και μπορούν συνήθως να ταξιδεύουν σε οικεία μέρη.
Συμπτώματα του μέτριου σταδίου της νόσου Alzheimer
Το μέτριο στάδιο της νόσου Αλτσχάιμερ είναι συνήθως το πιο μακροχρόνιο στάδιο και μπορεί να διαρκέσει πολλά χρόνια. Τα άτομα στο μέτριο στάδιο της νόσου Αλτσχάιμερ συχνά χρειάζονται φροντίδα και βοήθεια. Τα άτομα σε αυτό το στάδιο μπορεί:
- Να έχουν αυξημένη απώλεια μνήμης και σύγχυση, ξεχνώντας συχνά γεγονότα ή λεπτομέρειες σχετικά με τη ζωή τους, όπως τον αριθμό του τηλεφώνου τους ή πού πήγαν σχολείο.
- Να έχουν αυξανόμενη σύγχυση σχετικά με το ποια ημέρα της εβδομάδας είναι, σε ποια εποχή βρίσκονται και πού βρίσκονται.
- Έχουν φτωχή βραχυπρόθεσμη μνήμη.
- Έχουν κάποια δυσκολία να αναγνωρίσουν φίλους και συγγενείς.
- Επαναλαμβάνουν ιστορίες, σκέψεις ή γεγονότα που έχουν στο μυαλό τους.
- Έχουν δυσκολία με τα απλά μαθηματικά.
- Χρειάζονται βοήθεια με την αυτοφροντίδα, όπως το μπάνιο, η περιποίηση, το ντους και η χρήση του μπάνιου.
- Παρουσιάζουν περισσότερες αλλαγές στην προσωπικότητα, συμπεριλαμβανομένης της ταραχής ή της συμπεριφοράς. Μπορεί να παρουσιάσουν κατάθλιψη, απάθεια ή άγχος καθώς η νόσος εξελίσσεται.
- Αναπτύσσουν αβάσιμες υποψίες για την οικογένεια, τους φίλους και τους φροντιστές (ψευδαισθήσεις).
- Αναπτύσσουν ακράτεια ούρων ή/και ακράτεια κοπράνων (εντέρου).
- Έχουν διαταραχές του ύπνου.
- Αρχίζουν να περιπλανώνται από το χώρο διαβίωσής τους.
Συμπτώματα του σοβαρού σταδίου της νόσου Alzheimer
Στο τελικό στάδιο της νόσου Αλτσχάιμερ, τα συμπτώματα της άνοιας είναι σοβαρά. Τα άτομα σε αυτό το στάδιο χρειάζονται εκτεταμένη φροντίδα. Στο σοβαρό στάδιο της νόσου Αλτσχάιμερ, το άτομο συχνά:
- Έχει σχεδόν πλήρη απώλεια μνήμης.
- Δεν έχει επίγνωση του περιβάλλοντός του.
- Χρειάζεται βοήθεια σε όλες τις βασικές δραστηριότητες της καθημερινής ζωής, όπως το φαγητό, το κάθισμα και το περπάτημα.
- Χάνει την ικανότητά του να επικοινωνεί. Η ομιλία του περιορίζεται σε λίγες λέξεις ή φράσεις.
- Γίνεται ευάλωτος σε λοιμώξεις, ιδίως σε πνευμονία και δερματικές λοιμώξεις.
Η νοσηλευτική φροντίδα μπορεί να είναι κατάλληλη αυτή τη στιγμή για λόγους ανακούφησης – παρηγορητικά.
Τι προκαλεί τη νόσο Alzheimer;
Η ακριβής αιτία της νόσου Αλτσχάιμερ είναι άγνωστη, αλλά πιστεύεται ότι παίζει ρόλο ένας συνδυασμός γενετικών, περιβαλλοντικών παραγόντων και παραγόντων του τρόπου ζωής. Στους παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνονται η ηλικία, το οικογενειακό ιστορικό, η γενετική, η κρανιοεγκεφαλική κάκωση, η υγεία της καρδιάς και παράγοντες του τρόπου ζωής, όπως η διατροφή και η άσκηση. Οι ανώμαλες εναποθέσεις πρωτεϊνών (αμυλοειδείς πλάκες και tau συσσωματώματα) στον εγκέφαλο και η φλεγμονή εκτιμάται επίσης ότι συμβάλλουν στην ανάπτυξη της νόσου.
Ο ανθρώπινος εγκέφαλος περιέχει πάνω από 100 δισεκατομμύρια νευρικά και άλλα κύτταρα. Τα νευρικά κύτταρα συνεργάζονται για να εκπληρώσουν όλες τις επικοινωνίες που απαιτούνται για την εκτέλεση λειτουργιών όπως η σκέψη, η μάθηση, η μνήμη και ο προγραμματισμός.
Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι η αμυλοειδής πρωτεΐνη συσσωρεύεται στα κύτταρα του εγκεφάλου σας, σχηματίζοντας μεγαλύτερες μάζες που ονομάζονται πλάκες. Στρεβλές ίνες μιας άλλης πρωτεΐνης που ονομάζεται tau σχηματίζουν δεσμίδες. Αυτές οι πλάκες και οι δεσμίδες εμποδίζουν την επικοινωνία μεταξύ των νευρικών κυττάρων, γεγονός που τα εμποδίζει να εκτελούν τις διεργασίες τους.
Ο αργός και συνεχιζόμενος θάνατος των νευρικών κυττάρων έχει ως αποτέλεσμα τα συμπτώματα της νόσου Αλτσχάιμερ. Ο θάνατος των νευρικών κυττάρων ξεκινά σε μια περιοχή του εγκεφάλου σας (συνήθως στην περιοχή του εγκεφάλου σας που ελέγχει τη μνήμη – τον ιππόκαμπο) και στη συνέχεια εξαπλώνεται σε άλλες περιοχές.
Διάγνωση και εξετάσεις
Πώς διαγιγνώσκεται η νόσος του Alzheimer;
Οι νευρολόγοι ή οι ψυχίατροι χρησιμοποιούν διάφορες μεθόδους για να διαπιστώσουν αν ένα άτομο με προβλήματα μνήμης πάσχει από τη νόσο Αλτσχάιμερ. Αυτό συμβαίνει επειδή πολλές άλλες παθήσεις, ιδίως νευρολογικές, μπορούν να προκαλέσουν άνοια και άλλα συμπτώματα της νόσου Αλτσχάιμερ.
Στα πρώτα βήματα της διάγνωσης της νόσου Αλτσχάιμερ, ο ιατρός θα κάνει ερωτήσεις για να κατανοήσει καλύτερα την υγεία και την καθημερινή σας διαβίωση. Μπορεί να ρωτήσει επίσης κάποιον κοντινό σας άνθρωπο, λεπτομέρειες από την καθημερινότητά σας για να έχει εικόνα των συμπτωμάτων σας. Θα σας ρωτήσει σχετικά με:
- Τη γενική υγεία.
- Τα τρέχοντα φάρμακα.
- Το ιατρικό ιστορικό.
- Ικανότητα εκτέλεσης καθημερινών δραστηριοτήτων.
- Αλλαγές στη διάθεση, τη συμπεριφορά και την προσωπικότητα.
Ο νευρολόγος θα εξετάσει επίσης:
Θα πραγματοποιήσει φυσική εξέταση και νευρολογική εξέταση.
Διεξάγει εξέταση νοητικής κατάστασης, η οποία περιλαμβάνει τεστ για την αξιολόγηση της μνήμης, της επίλυσης προβλημάτων, της προσοχής, των βασικών μαθηματικών και της γλώσσας.
Παραγγείλει τις συνήθεις ιατρικές εξετάσεις, όπως εξετάσεις αίματος και ούρων, για να αποκλείσει άλλες πιθανές αιτίες των συμπτωμάτων.
Παραγγείλετε απεικονιστικές εξετάσεις εγκεφάλου, όπως αξονική τομογραφία εγκεφάλου, μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου για να θέσει τη διάγνωση της νόσου Αλτσχάιμερ ή να αποκλείσετε άλλες πιθανές καταστάσεις.
Θεραπευτικές παρεμβάσεις
Ποια είναι η θεραπεία της νόσου του Alzheimer;
Δεν υπάρχει θεραπεία για τη νόσο Αλτσχάιμερ, αλλά ορισμένα φάρμακα μπορούν να επιβραδύνουν προσωρινά την επιδείνωση των συμπτωμάτων της άνοιας. Τα φάρμακα και άλλες παρεμβάσεις μπορούν επίσης να βοηθήσουν στα συμπτώματα συμπεριφοράς.
Η έναρξη της θεραπείας όσο το δυνατόν νωρίτερα για τη νόσο Αλτσχάιμερ θα μπορούσε να βοηθήσει στη διατήρηση της καθημερινής λειτουργικότητας για κάποιο χρονικό διάστημα. Ωστόσο, τα τρέχοντα φάρμακα δεν θα σταματήσουν ή θα αναστρέψουν την νόσο Αλτσχάιμερ.
Ορισμένες κοινές θεραπείες περιλαμβάνουν:
- Αναστολείς της χολινεστεράσης
- Μεμαντίνη
- Αλλαγές στον τρόπο ζωής
- Γνωστικές και συμπεριφορικές θεραπείες
Είναι σημαντικό να συνεργαστείτε στενά με έναν επαγγελματία υγείας για να καθορίσετε την καλύτερη προσέγγιση.
Πρόληψη
Μπορώ να μειώσω τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου Αλτσχάιμερ;
Ενώ υπάρχουν ορισμένοι παράγοντες κινδύνου για τη νόσο Αλτσχάιμερ που δεν μπορείτε να αλλάξετε, όπως η ηλικία και η γενετική, μπορεί να μπορείτε να διαχειριστείτε άλλους παράγοντες για να μειώσετε τον κίνδυνο.
Στους παράγοντες κινδύνου για τη νόσο Αλτσχάιμερ περιλαμβάνονται:
- Ηλικία (η αύξηση της ηλικίας είναι ο κύριος παράγοντας κινδύνου).
- Γενετική/ κληρονομική προδιάθεση.
- Κρακιοεγκεφαλικές κακώσεις.
- Κατάθλιψη.
- Τα εγκεφαλικά επεισόδια (ΑΕΕ)
- Υψηλή αρτηριακή πίεση.
- Υψηλή χοληστερόλη.
- Διαβήτης.
- Κάπνισμα.
- Παχυσαρκία.
Οι έρευνες δείχνουν ότι ο υγιεινός τρόπος ζωής συμβάλλει στην προστασία του εγκεφάλου σας από τη γνωστική παρακμή. Οι παρακάτω επιλογές μπορούν να σας βοηθήσουν να μειώσετε τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου Αλτσχάιμερ:
Μείνετε πνευματικά δραστήριοι: Παίξτε επιτραπέζια παιχνίδια, διαβάστε, λύστε σταυρόλεξα, παίξτε ένα μουσικό όργανο ή ασχοληθείτε με άλλα χόμπι που απαιτούν “εγκεφαλική δύναμη”.
Να είστε σωματικά δραστήριοι / ήπια άθληση: Η άσκηση αυξάνει τη ροή του αίματος και του οξυγόνου στον εγκέφαλό σας, γεγονός που μπορεί να επηρεάσει την υγεία των εγκεφαλικών κυττάρων.
Μείνετε κοινωνικά δραστήριοι: Μιλάτε τακτικά με φίλους και συγγενείς και συμμετέχετε σε ομαδικές δραστηριότητες, όπως θρησκευτικές λειτουργίες, μαθήματα γυμναστικής, λέσχες βιβλίου ή εθελοντική εργασία στην κοινότητα.
Να τρώτε υγιεινά: Ακολουθήστε τη μεσογειακή διατροφή ή άλλη υγιεινή διατροφή που περιλαμβάνει αντιοξειδωτικά.
Μιλήστε με τον ιατρό σας εάν ανησυχείτε για τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου Αλτσχάιμερ.