Η Διαταραχή Συμπεριφοράς είναι μια διάγνωση που αποδίδεται συνήθως σε άτομα κάτω των 18 ετών, τα οποία παραβιάζουν συνήθως τα δικαιώματα των άλλων και δεν συμμορφώνονται με τους κανόνες (κοινωνικούς και ηθικούς) που αρμόζουν στην ηλικία τους. Η Διαταραχή συμπεριφοράς μπορεί επίσης να οριστεί και ως νεανική παραβατικότητα. Η Διαταραχή Διαγωγής μπορεί να αποτελεί προνοσηρή κατάσταση για την Αντικοινωνική Διαταραχή Προσωπικότητας) που περιλαμβάνει ένα σταθερό μοτίβο επιθετικής και ανυπάκουης συμπεριφοράς. Παρουσιάζεται κυρίως σε παιδιά , σε εφήβους και σε νεαρούς ενήλικες.
Γενικές Πληροφορίες
Τι είναι η διαταραχή συμπεριφοράς;
Η διαταραχή συμπεριφοράς είναι μια διαταραχή της ψυχικής υγείας που επηρεάζει τα παιδιά, τους εφήβους, και τους νεαρούς ενήλικες και χαρακτηρίζεται από ένα σταθερό μοτίβο επιθετικών συμπεριφορών και ενεργειών που βλάπτουν την ηρεμία των άλλων. Τα άτομα με διαταραχή συμπεριφοράς συχνά παραβιάζουν κανόνες και κοινωνικές νόρμες.
Η διαταραχή συμπεριφοράς εμφανίζεται συχνά παράλληλα με άλλες ψυχιατρικές καταστάσεις, όπως:
- Κατάθλιψη.
- Διαταραχή ελλειμματικής προσοχής/υπερκινητικότητας (ADHD).
- Μαθησιακές διαταραχές.
Ποια είναι η διαφορά μεταξύ της διαταραχής συμπεριφοράς και των διαταραχών προσωπικότητας;
Η διαταραχή προσωπικότητας είναι μια κατάσταση ψυχικής υγείας που περιλαμβάνει μακροχρόνια, διαταραγμένα πρότυπα σκέψης, συμπεριφοράς, διάθεσης και σχέσεων με τους άλλους. Οι περισσότερες διαταραχές προσωπικότητας ξεκινούν στην εφηβεία, όταν η προσωπικότητα αναπτύσσεται περαιτέρω και ωριμάζει. Ως αποτέλεσμα, σχεδόν όλα τα άτομα που διαγιγνώσκονται με διαταραχές προσωπικότητας είναι άνω των 18 ετών.
Μια εξαίρεση αποτελεί η αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας – περίπου το 80% των ατόμων με αυτή τη διαταραχή θα έχουν αρχίσει να εμφανίζουν συμπτώματα από την ηλικία των 11 ετών.
Δεν υπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ της διαταραχής συμπεριφοράς και της αντικοινωνικής διαταραχής προσωπικότητας , αλλά η διαταραχής συμπεριφοράς διαγιγνώσκεται συνήθως σε παιδιά. Εάν ένας ενήλικας πληροί τα κριτήρια και για τις δύο καταστάσεις, τότε ένας επαγγελματίας ψυχικής υγείας θα του δώσει διάγνωση της αντικοινωνικής διαταραχής προσωπικότητας
Ποιον επηρεάζει η διαταραχή συμπεριφοράς;
Η διαταραχή συμπεριφοράς επηρεάζει παιδιά και εφήβους. Μπορεί να έχει πρώιμη έναρξη πριν από την ηλικία των 10 ετών, αλλά συνήθως αναπτύσσεται στην εφηβεία (μεταξύ των ηλικιών 10 ετών και 19 ετών).
Η πάθηση είναι πιο συχνή σε παιδιά. Κυρίως εμφανίζεται πιο συχνά σε αγόρια . Η μέση ηλικία εμφάνισης είναι 10 έως 12 έτη στα αγόρια και 14 έως 16 έτη στα κορίτσια.
Πόσο συχνή είναι η διαταραχή συμπεριφοράς;
Σύμφωνα με το DSM-5, ο ετήσιος επιπολασμός της διαταραχής συμπεριφοράς είναι 2% έως 10%, με μέσο όρο στο 4%. Είναι πιο συχνή στα αγόρια, ή τουλάχιστον πιο εμφανής και πιο συχνά διαγνωσμένη, λόγω της τάσης των αγοριών να συμπεριφέρονται βίαια, ενώ τα κορίτσια τείνουν να συμπεριφέρονται στις διαπροσωπικές τους σχέσεις- (American Psychiatric Association, 2013).
Συμπτώματα και Αιτίες
Ποια είναι τα σημάδια και τα συμπτώματα της διαταραχής συμπεριφοράς;
Οι χαρακτηριστικές συμπεριφορές της διαταραχής συμπεριφοράς αναπτύσσονται σταδιακά με την πάροδο του χρόνου. Τα άτομα με διαταραχή συμπεριφοράς τείνουν να είναι παρορμητικά και δύσκολα διαχειρίσιμα . Δεν φαίνεται να ενδιαφέρονται για τα συναισθήματα των άλλων ατόμων.
Τα συμπτώματα της διαταραχής συμπεριφοράς εμπίπτουν σε τέσσερις βασικές κατηγορίες:
- Επιθετική συμπεριφορά προς ανθρώπους και ζώα
Περιλαμβάνει τον: εκφοβισμό, την απειλή, τη σωματική βία, τη χρήση όπλου, τη σωματική κακοποίηση ανθρώπων ή ζώων και τον εξαναγκασμό κάποιου σε σεξουαλική δραστηριότητα
- Καταστροφή περιουσίας
Περιλαμβάνει την πρόκληση πυρκαγιάς και της σκόπιμης καταστροφής περιουσίας, βανδαλισμούς.
- Απάτη ή κλοπή
Περιλαμβάνει τον την σωρεία ψεμάτων για να λάβει μια χάρη ή για να αποφύγει ευθύνες. , της κλοπής και της διάρρηξης της περιουσίας κάποιου άλλου
- Σοβαρές παραβιάσεις κανόνων
Περιλαμβάνει την παραβίαση των οικογενειακών κανόνων, της φυγής από το σπίτι και της συχνής κοπάνας από το σχολείο
Άλλα κοινά σημεία της διαταραχής συμπεριφοράς :
- Βαριά κατανάλωση αλκοόλ ή/και βαριά χρήση ουσιών.
- Συμμετοχή σε συχνό και ριψοκίνδυνο σεξ.
- Να απογοητεύονται εύκολα.
- Να μην καταβάλλουν καμία προσπάθεια να κρύψουν τις επιθετικές τους συμπεριφορές.
- Μη επίδειξη μεταμέλειας για τις πράξεις τους.
- Δυσκολία στη δημιουργία και διατήρηση φιλικών σχέσεων.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η περιστασιακή επαναστατική συμπεριφορά είναι συνηθισμένη κατά την παιδική και εφηβική ηλικία. Τα σημεία και τα συμπτώματα που οδηγούν στη διάγνωση της διαταραχής συμπεριφοράς παρουσιάζουν ένα διαταραγμένο και επαναλαμβανόμενο μοτίβο.
Οι ενήλικες που πάσχουν από διαταραχή συμπεριφοράς μπορεί να δυσκολεύονται να διατηρήσουν μια θέση εργασίας ή να διατηρήσουν σχέσεις. Μπορεί να είναι επιρρεπείς σε παράνομη ή επικίνδυνη συμπεριφορά.
Τα συμπτώματα της διαταραχής συμπεριφοράς σε έναν ενήλικα μπορεί να διαγνωστούν και ως αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας.
Τι προκαλεί τη διαταραχή συμπεριφοράς;
Όπως συμβαίνει με τις περισσότερες διαταραχές της ψυχικής υγείας, δεν υπάρχει μία μόνο αιτία για τη διαταραχή συμπεριφοράς. Αντίθετα, υπάρχουν πολλαπλοί παράγοντες που μπορεί να διαδραματίσουν ρόλο στην ανάπτυξή της.
Οι παράγοντες κινδύνου για τη διαταραχή συμπεριφοράς μπορούν να χωριστούν σε μερικές κύριες ομάδες:
- Γενετικοί /κληρονομικοί παράγοντες:
Διάφορες μελέτες δείχνουν ότι ορισμένα χαρακτηριστικά της διαταραχής συμπεριφοράς μπορούν να κληρονομηθούν, συμπεριλαμβανομένης της αντικοινωνικής συμπεριφοράς, της παρορμητικότητας, της ιδιοσυγκρασίας, της επιθετικότητας και της αναισθησίας στην τιμωρία.
Τα υψηλά επίπεδα τεστοστερόνης συνδέονται με την επιθετικότητα.
Η τραυματική εγκεφαλική βλάβη, οι επιληπτικές κρίσεις και οι νευρολογικές βλάβες μπορεί να συμβάλλουν στην επιθετικότητα.
Επιπλέον, οι ειδικοί έχουν παρατηρήσει βραδύτερο καρδιακό ρυθμό ηρεμίας και δομικές καθώς και λειτουργικές διαφορές σε ορισμένες περιοχές του εγκεφάλου σε άτομα με διαταραχή συμπεριφοράς.
- Περιβαλλοντικοί παράγοντες:
Περιλαμβάνουν την απόρριψη ή την παραμέληση των γονέων, τη σκληρή πειθαρχία, τη σωματική ή σεξουαλική κακοποίηση, την έλλειψη εποπτείας. Ένα οικογενειακό περιβάλλον χωρίς δομή και επαρκή εποπτεία με συχνές συγκρούσεις μεταξύ των γονέων μπορεί να οδηγήσει σε δυσπροσαρμοστική συμπεριφορά των παιδιών. Τα παιδιά που εκτίθενται σε συχνή ενδοοικογενειακή βία έχουν περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν διαταραχή συμπεριφοράς.
Η διαβίωση σε χαμηλό κοινωνικό και οικονομικό περιβάλλον με υπερπληθυσμό και ανεργία οδηγεί σε οικονομικό και κοινωνικό στρες με έλλειψη επαρκούς γονικής μέριμνας. Η διαταραχή συμπεριφοράς επηρεάζει περισσότερα παιδιά που ζουν σε χαμηλά οικονομικά περιβάλλοντα απ’ ό,τι άλλα. Υπάρχουν επίσης περιβαλλοντικοί παράγοντες σε επίπεδο κοινότητας που μπορεί να προκαλέσουν διαταραχή συμπεριφοράς . Η διαθεσιμότητα ναρκωτικών και η αυξημένη εγκληματικότητα στη γειτονιά ενός παιδιού . Η απόρριψη από τους συνομηλίκους ή η φιλία με άλλους που επιδίδονται σε παραβατικές δραστηριότητες αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης διαταραχής συμπεριφοράς.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η διαταραχή συμπεριφοράς μπορεί να εμφανιστεί και σε παιδιά που προέρχονται από υγιείς οικογένειες με υψηλή λειτουργικότητα.
Διάγνωση και εξετάσεις
Πώς διαγιγνώσκεται η διαταραχή συμπεριφοράς;
Εάν το παιδί σας παρουσιάζει σημάδια διαταραχής συμπεριφοράς, θα πρέπει να αξιολογηθεί από έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας. Ο θεραπευτής θα κάνει ερωτήσεις σε εσάς και στο παιδί σας σχετικά με τις παρεκλείνουσες συμπεριφορές του.
Η διάγνωση της διαταραχής συμπεριφοράς τίθεται σε παιδιά ή εφήβους που έχουν επιδείξει τρεις ή περισσότερες από τις ακόλουθες συμπεριφορές κατά τους προηγούμενους 12 μήνες:
- Επιθετικότητα προς τους ανθρώπους ή/και τα ζώα.
- Καταστροφή περιουσίας.
- Εξαπάτηση, ψέματα ή κλοπή.
- Σοβαρές παραβιάσεις των κανόνων και των ορίων.
Αυτές οι συμπεριφορές πρέπει να είναι αρκετά σημαντικές ώστε να επηρεάζουν τη λειτουργικότητα στις σχέσεις, στο σπίτι, στο σχολείο ή/και στην εργασία.
Οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας βασίζονται συχνά σε αναφορές από τους γονείς, τα αδέλφια, τους φίλους και τους δασκάλους του παιδιού για να κατανοήσουν πλήρως τη συμπεριφορά του παιδιού.